Atasoyer Atasoyer
İlişkili İçerikler
Salgın yönetilemiyor! Emekçiler, ötekileştirilenler ölmeye devam ediyor! Sağlık emekçileri tükeniyor, hayatını kaybediyor!
Sosyal cinayete dönüşen pandemi ölümlerine karşı öfke büyüyor. Yanlış sağlık politikaları ve salgın mücadelesine karşı yaşam hakkını savunmak için demokrasi güçleri harekete geçiyor.
***
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG), pandemi döneminde en az 157 öğretmen ve idari personelin yaşamını yitirdiğini duyurarak, “Covid-19 bir işçi sınıfı hastalığıdır” dedi. İSİG Meclisi, “Yeterli aşı hemen tedarik edilmeli ve tüm çalışanlar acilen aşılanmalıdır. Aşıda patent hakkı kaldırılmalıdır ve aşı üretimi toplumsallaştırılmalıdır” çağrısında bulundu.
***
Covid-19 pandemisi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 164 milyon 266 bine yaklaşırken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 3 milyon 404 bini geçti. Aktif hasta sayısı 16 milyon 683 bine geriledi.
Dünya genelinde haftanın ilk günü yeni vaka bildirimlerinde alışageldiğimiz düşüş yine gözlendi. Son 24 saatte 535 bin 371 kişiye Covid-19 tanısı kondu, 10 bin 733 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Hindistan zirvedeki yerini korurken Türkiye yedinciliğe yükseldi. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: Hindistan (263 bin), Brezilya (33.9 bin), Arjantin (28.7 bin), ABD (25 bin), İran (14.3 bin), Kolombiya (13 bin) ve Türkiye (10.2 bin). Hindistan (4 bin 340 ölüm) ve Brezilya (1,039 ölüm) ile günlük can kaybında zirvedeki yerini koruyor. Haftanın ilerleyen günlerde bildirimler gerçeği ortaya koyacak. Bununla birlikte dünya genelinde yeni vaka sayısında düşüş eğilimin devam ettiğini hatırlatmak isteriz. Bu düşüş eğilime karşın özellikle Hindistan ve Latin Amerika ülkelerinde salgın ciddi boyutta varlığını sürdürüyor.
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 06.00) alıyoruz.
***
Türkiye’de yeni vaka sayısı ve can kaybı kısıtlamalara rağmen yüksek hızda devam ediyor. 17 Mayıs tarihinde dillere pelesenk olan 5 bin yeni vaka hedefi tutturulamadı. Son 24 saatte yeni vaka sayısı 10 bin 174 kişi oldu. Covid-19 nedeniyle 223 kişi hayatını kaybetti. Turkuaz tabloda eleştirilere rağmen ısrarla yer verilen yeni hasta sayısı binin altına düştü, 923 kişiye geriledi. Toplam vaka sayısı 5 milyon 128 bine, toplam can kaybı 45 bine yaklaştı. Günlük test sayısı 207 bin civarında kaldı. Turkuaz tabloda aktif hasta sayısı yer almıyor. Günlük aktif hasta sayısını Worldmeters’dan paylaşmaya devam ediyoruz.
Türkiye’de dün aktif hasta sayısı 130 binin altına indi, dün itibarıyla aktif hasta sayısı 121 bin 425 kişi, testlerdeki düşük hız devam ediyor. Bulaştırma potansiyeli yüksekliği dikkate alındığında aktif hasta sayısının hala oldukça yüksek olduğunu hatırlatmak isteriz. Ağır hasta sayısında azalma eğilimi devam ediyor, dün 2 bin 326 kişiye geriledi. Aktif vaka sayısının gerilemesi (?) ile ağır hasta oranımız %1.9’a yükseldi, bu oran dünya ortalamasının üç katından fazla! Yüksek ölüm hızının yüksek ağır hasta oranı ile ilişkili olduğunu, ölümlerin yüksek hızda devam edeceği uyarısını ısrarla vurguluyoruz.
***
Uluslararası Sağlık Hesapları ve Değerlendirme Birimi Raporu’na göre, yeni tip Koronavirüs (Covid-19) kaynaklı ölüm sayısı ilan edilen rakamın iki katına çıkarak dünya genelinde 6.9 milyona ulaştı. Raporu Türkiye’ye uyarlayan sağlık ekonomisi ve istatistik uzmanı, MEF Üniversitesi İktisat Bölümü Başkanı Prof. Dr. Onur Başer’in araştırmasında, Türkiye’deki Koronavirüs kaynaklı ölüm sayısının 131 bin 275 olduğu sonucuna ulaşıldı. Birçok ülkede politik baskılarla etkilenen veya etkin olmayan raporlama sistemlerinin Covid 19 ölümlerinin resmi rakamlarda az görülmesine sebep olduğu bildirildi. Başer, Türkiye, Mısır, Ukrayna, Endonezya, Kazakistan gibi ülkelerin raporlanandan çok daha ciddi bir pandemi sorunuyla karşı karşıya olduğunu söyledi. Başer, “Sadece temaslılara test yapmak yerine herkese test yapılması, mahallelerde test merkezlerinin kurulması sağlık sistemini rahatlatacaktır” dedi.
IHME Raporu’nda pandemi dönemindeki “fazla ölümler” 6 ana faktör hesaba katılarak hesaplandı. Toplam 56 ülke üzerinde yapılan araştırmaya göre, “fazla ölümlerin” yaklaşık yüzde 80’i Covid-19 ölümleriyle ilişkilendirildi. ABD, 905 bin ölümle (598 bin açıklanmıştı) ilk sırada yer alıyor. Bu yeni hesaplama sisteminde, daha önceki yıllara göre beklenen ölümlerle gerçekleşen ölümler arasındaki fark “fazla ölüm” olarak hesaplanıyor ve pandeminin ölümlere etkisi 6 ana başlığa göre düzeltilerek Covid-19 ölümleri çıkartılıyor. Bu başlıklar ise şöyle:
- Fazla ölümler içinde ölüm nedeni direkt olarak Covid-19 olan insanlar .
- Covid-19 sebebiyle tedavisini erteleyen, hastaneye gitmeyen kronik hastaların ölümleri
- Salgın sebebiyle artışa geçen akıl sağlığı sorunları ve depresyon sebebiyle intiharlar.
- Trafik kazaları, düşme gibi sebeplerden kaynaklanan ölümlerde diğer yıllara göre yüzde 5’lik azalma.
- Influenza, KOAH gibi hastalıklarda ve bu tip hastalıkların sebebiyle ölümlerde maske, mesafe ve grip aşılarına artan ilgi sayesinde pandemi sırasında önemli bir azalma var.
- Kanser, kalp, diyabet gibi kronik hastaların Covid-19 nedeniyle ölmeleri sebebiyle bu hastalıklar nedeniyle ölümlerde azalma gerçekleşti.”
***
Hükümetin korona salgınında attığı adımlara tepki gösterenler Ankara ve İstanbul’da eylem düzenleyecek. Ankara’da esnaf valilik önünde vergi levhalarını yakacak İstanbul’da ise adres Kadıköy olacak. Ankara’da kafe, restoran, çay ocağı, kıraathane, halı saha işletmecileri 18 Mayıs Salı Günü Ankara Valiliği önünde eylem yapacak. “İş yerlerimize, ekmek teknelerimize, rızkımıza, hayatlarımıza sahip çıkıyoruz” diyen esnaf Ankara Valiliği önünde yapılacak eylemde vergi levhalarını yakacaklarını belirtti ve “Pankart ve dövizlerimizle sessiz eylem yapacak, vergi levhalarımızı yakacağız” dedi. Hayat Eve Sığmıyor Platformu, İstanbul Kadıköy Rıhtım’da 19 Mayıs Çarşamba günü “Artık Yeter. Pandemi Yasakları İnsan Hakkı İhlalidir” sloganıyla eylem yapılacağını duyurdu. Platformun açıklamasında, “Çocukların ve gençlerin eğitim hakkı, esnafın yitip giden hayatları, hepimizin ruh sağlığı insanca bir yaşam ve elimizden alınan özgürlüklerimiz için 19 Mayıs saat 19.00’da Kadıköy Rıhtım’da buluşuyoruz” denildi.
***
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği Genel Başkanı Bingöl, kısa çalışmaya bağlı olarak 300 bin ila 500 bin kişinin işten çıkarılacağını söyledi. Bingöl, paket servisin işletmelerin cirosunun ancak yüzde 20’sini karşıladığını vurgulayarak, “Ambalaj fiyatları yüzde 200’e yakın arttı. Ham madde fiyatlarında yaşanan artışa paralel olarak fiyat artışı olacak” dedi. Türkiye’de sadece otellerin değil, 150 bine yakın kafe ve restoranın da turizme hizmet ettiğini aktaran Bingöl, Turizm ve Kültür Bakanlığı’nın sektöre ‘sahip çıkması’ gerektiğini söyledi.
***
Pandemi döneminde ekonomik ve sosyal destek ne yazık ki istenen düzeyde hiç olmadı. Tepkiler kabine toplantısında karşılık bulmuş olsa gerek. Toplantının ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan esnaflara iki ayrı grup halinde bir kereye mahsus olmak üzere 5 bin ve 3 bin lira destek sağlanacağını açıkladı. Bu konuda yaptıkları destekler ile övünerek algıları yönetmeye devam etti.
***
Bakırköy Cezaevi’nde bir koğuşun tamamının korona virüse yakalanması mahkemelik oldu. Cezaevi’ndeki Fatma Saadet Yılmazer’in avukatı Sümeyra Bulduk, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ve mahpusların sağlığa erişim haklarını hatırlatarak cezaevi yönetimi hakkında görevini kötüye kullanmaktan suç duyurusunda bulundu.
***
Tayland’da salgının başından beri rekor sayıda Covid-19 vakası kayda geçti; sebebi haddinden fazla dolu cezaevlerinde virüse yakalananların sayısının artması. Bugün açıklanan 9 bin 365 vakanın 6 bin 853’ünü cezaevindekiler oluşturuyor. Tayland hükümetinin verilerine göre sekiz cezaevindeki 24 bin 437 tutuklu ve mahkuma test yapıldı. 10 bin 748 kişinin test sonucu pozitif çıktı. Durumun en kötü olduğu cezaevi, ülkenin kuzeyindeki Chiang Mai’dekiydi; buradakilerin yüzde 61’inin virüse yakalandığı tespit edildi.
***
Akciğer kanseri tanısı oranı pandemi döneminde arttı. Salgın nedeniyle çekilen kontrol tomografiler, erken evreyi yakalama şansını doğurdu. Yeni tanı akciğer kanseri sayısının geçen yılın ortalamasının 5 kat üzerinde olduğunu belirten göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Seha Akduman, “Tomografiye ikna edemediğimiz sigara içen kişiler, Coronavirus salgını nedeniyle tomografi çektirdi. Bu sayede akciğer kanserini erken evrede yakaladık” dedi.
***
Rusya, uçuş yasağının durumu için Türkiye’deki turizm merkezlerini denetleyecek. Rusya’nın uçuş yasağını haziran sonuna kadar uzattığı öne sürülürken, Rusya Başbakan Yardımcısı, bir Rus heyetinin durumu değerlendirmek üzere turizm merkezlerini denetleyeceğini açıkladı.
***
65. Eurovision Şarkı Yarışması’nda ekiplerinde koronavirüsü saptanan ülke temsilcileri salona sokulmayacak. Bu ülkeler, daha önce kaydedilmiş görüntüler aracılığıyla ‘banttan’ yarışacak.
***
İtalya’da günlük vaka sayısının 5 binin, ölümlerin de 150’nin altına gerilemesi neticesinde, bir süredir uygulanan gece sokağa çıkma yasağını aşamalı olarak kaldırma kararı aldı. Ülke genelinde geçen ekim ayından beri 22.00-05.00 saatlerinde, iş ve sağlık gibi zorunlu haller haricinde uygulanan gece sokağa çıkma yasağı, 19 Mayıs’tan itibaren 23.00-05.00 saatlerinde uygulanacak. Söz konusu yasak, 7 Haziran’dan itibaren 00.00-05.00 saatlerine çekilecek, 21 Haziran’da ise tamamen kaldırılacak.
***
Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), 2020 yılı evden çalışma verilerini yayımladı.Buna göre, geçen yıl Kovid-19 tedbirleri ve sosyal mesafe kuralları nedeniyle AB vatandaşlarının yüzde 12,3’ü, iş yerine gitmek yerine evinde çalıştı. Söz konusu oran, salgın öncesindeki yıllarda yüzde 5 civarında seyrediyordu. AB üyesi 27 ülke arasında 2020 yılında evinde çalışanların oranının en yüksek olduğu ülkeler yüzde 25,1 ile Finlandiya, yüzde 23,1 ile Lüksemburg ve yüzde 21,5 ile İrlanda oldu. Bu ülkeleri, yüzde 18,1 ile Avusturya, yüzde 17,8 ile Hollanda, yüzde 17,2 ile Belçika, yüzde 17 ile Danimarka, yüzde 15,7 ile Fransa, yüzde 14,8 ile Almanya ve Malta izledi. Söz konusu oranın en düşük olduğu ülkeler ise yüzde 1,2 ile Bulgaristan, yüzde 2,5 ile Romanya, yüzde 3,1 ile Hırvatistan, yüzde 3,6 ile Macaristan olarak belirlendi. Evden çalışma oranı Türkiye’de ise yüzde 3 olarak ölçüldü.
***
İngiltere’de Covid-19 salgınıyla mücadeleye yönelik kısıtlamalarının hafifletilmesi kapsamında sinema, tiyatro ve müzeler 132 günün ardından yeniden açıldı.
***
TTB’nin yürüttüğü hukuki mücadele sonucu, emekli olmakla birlikte 60 yaşını doldurmamış hekimler de dahil olmak üzere bütün emekli hekimlerin kadro koşulu aranmaksızın özel sağlık kuruluşlarında çalışmasının önünde bir engel kalmadı. Özel Hastaneler ile Ayakta Teşhis Tedavi Yönetmeliği’nde 2015’te yapılan değişiklikler kapsamında “Kadrosuzluk nedeniyle emekli olan veya 60 yaşını dolduran tabiplerin kadrolu tabiplerin çalışma şekline uygun olarak kadro dışı geçici olarak çalışabilir” kuralı getirilmişti. Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) ilgili maddelerin iptali istemiyle açtığı dava Danıştay 10. Dairesi tarafından reddedildi. Bunun üzerine temyiz itirazının yapıldığı Danıştay İdari Dava Daireleri ise başvuruyu kabul edilerek düzenlemeyi hukuka aykırı buldu.
AŞI TARTIŞMALARI
Avrupa İlaç Ajansı (EMA), Pfizer-BioNTech aşısının buzdolabında bir ay saklanabileceğini açıkladı. Aşının daha önce derin dondurucu koşullarından çıktıktan sonra normal bir buzdolabında onaylanmış saklama süresi 5 gündü.
***
17 günlük ‘tam kapanma’ sürecinde 1 milyon 289 bin 620 kişi birinci doz, 1 milyon 880 bin 777 kişi ikinci doz aşısını oldu. Böylece günlük ortalama aşı sayısı 186 binde kaldı. Oysa 24 Aralık 2020’de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’nin günlük 2 milyon doz aşı yapabilme kapasitesine sahip olduğunu açıklamıştı. Bir türlü bu kapasite kullanılamadı, aşılama uzadı. Uzayan aşılama programı salgın kontrolünü güçlendirirken varyantlara da kapı aralıyor.
***
Yerli aşının Faz-3 aşamasında gönüllülerin bir kısmına plasebo yerine Türkiye’de yaygın kullanımda olan Çin’in Sinovac aşısı kullanılacak. Çalışmada gönüllü olacak benzer gruptaki kişilerin bir kısmına yerli aşı bir kısmına ise Sinovac aşısı uygulanacak. Böylece yerli aşının etkinliğinin yanında aynı şekilde inaktif olan Sinovac aşısına karşı da koruyuculuğu karşılaştırılmış olacak. Aynı zamanda Faz-3 aşamasında gönüllü olan herkesin aşılanması da sağlanacak. Prof. Dr. Ceyhan, “Yani bir aşı geliştirdiniz ve ilk defa kullanılacak. Burada sizin önce ispatlamanız gereken bu aşının etkin olup olmadığı. Biz önce yeni çıkmış bir üründe plasebo ile yapılmış çalışmaları tercih ederiz; çünkü etkinliği bilinmiyor. Ancak bir süre kullandıktan sonra ‘Sinovac mı etkili bu mu etkili, etki farkı var mı’ diye merak ediyorsak, Sinovac ile karşılaştırarak bir çalışma yaparız” diye konuştu. Ceyhan, üretilen aşının etkinlik oranını tespit etmek ve hangi aşının daha etkin olduğunu belirlemek için plasebo, Sinovac ve yerli aşı grubu şeklinde 3 grup da oluşturulabileceğini belirtti. Ceyhan, “Sonuçların güvenilir olması için, 100 binin üzerinde gönüllü olması lazım” dedi.
Türkiye’de yeterli sayıda koronavirüs testi yapılıyor mu?
Johns Hopkins Üniversitesi yetkilileri test sayısının nüfusa oranla değil, o anki dalganın büyüklüğüne oranla kararlaştırılması gerektiğini söylüyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) ise bu konuda bir kriteri var. Örgüt bir ülkede pandeminin kontrol altında olduğunu söyleyebilmek için, testlerin pozitiflik oranının iki hafta boyunca yüzde 5’i geçmemesi gerektiğini söylüyor.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin önerdiği bir diğer kriter ise son yedi gündeki toplam vaka sayısının toplam nüfusun 100 binde 50’sinden az olması. Vaka sayısı bunun üzerindeyse test sayısının artırılması tavsiye ediliyor. CDC 100 binde 10’un altını düşük yayılım, 10-49 arasını orta yayılım, 50-99 arasını mühim yayılım, 100’ün üzerini ise ciddi yayılım olarak niteliyor. Türkiye’de bu oran hiçbir zaman yüz binde 50’nin altına inmedi. Bu da CDC kriterlerine göre Türkiye’nin daha fazla test yapması ve önlem alması gerektiği yönünde bir işaret.
Sağlık Bakanlığı bunun yanı sıra, Türkiye’de tarama amaçlı test yaptırılmamasını tavsiye ediyor. Bunun nedeni ise net bir şekilde açıklanmıyor, yalnızca tarama testi yaptıran kişilerin testi negatif çıksa bile gelecekte hastalanmayacağının bir garantisi olmadığı belirtiliyor.
Türkiye’nin aksine bazı ülkeler isteyen herkese test yaparak daha fazla asemptomatik vakayı tespit etmeyi ve böylece salgını daha etkili bir şekilde önlemeyi hedefliyor. Bunlardan biri de İngiltere. Ülkede Nisan başından itibaren isteyen herkes eczanelerden haftada iki kere ücretsiz, yarım saat içinde sonuç veren hızlı testlerden alabiliyor.
Türk Tabipleri Birliği ve CDC’ye göre, belirti gösteren kişilerin yanı sıra belirti göstermeyen fakat şu gruplarda bulunan kişilere test yapılmasını tavsiye ediyor:
- Testi pozitif çıkmış bir kişiyle temas edenler,
- Kitlesel etkinlikler veya kapalı mekanlarda kalabalık etkinliklere katılanlar,
- Toplumdaki yayılımı anlamak için rastgele seçilecek örneklem gruplarında yer alanlara (tarama amaçlı test),
- Okul ve iş yeri gibi mekanlara gidenler (belli aralıklarla).