KORONA GÜNLÜĞÜ 17 HAZİRAN 2021
Salgın yönetilemiyor! Emekçiler, ötekileştirilenler ölmeye devam ediyor! Sağlık emekçileri tükeniyor, hayatını kaybediyor!
Sosyal cinayete dönüşen pandemi ölümlerine karşı öfke büyüyor. Yanlış sağlık politikaları ve salgın mücadelesine karşı yaşam hakkını savunmak için demokrasi güçleri harekete geçiyor.
***
TTB’den aşı dayanışma kampanyası: “Toplumsal Dayanışmayı Büyütelim”. TTB, “Tedirgin olma, aşı ol” adı altında aşı dayanışma kampanyası başlattı. TTB Merkez Konseyi Başkanı Şebnem Korur Fincancı, toplumun sonbahar ve kışı rahat geçirmesi anlamında değil, sağlık emekçilerinin de yükün hafifletilmesi anlamında toplum olarak yazın aşılamada etkili geçirilmesi gerektiğini söyledi. Topluma düşen bütün insanlarla toplumsal sorumluluğuyla bir dayanışma içinde olmak olduğunu belirten Fincancı, “Aşı koruyor, güvenli. Lütfen bu toplumsal dayanışmayı büyütelim, birbirimizi koruyalım” dedi.
Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) her çarşamba düzenlediği Pandemi Bültenlerinin beşincisi TTB Pandemi Çalışma Grubu’nun yaptığı çalışmalar ve Halk Sağlığı Kolu’nun katkıları ile “COVID-19 Aşı Dayanışma Çağrısı” başlığıyla 16 Haziran 2021 günü çevrimiçi olarak gerçekleşti. Bültenin sunumunu yapan TTB Merkez Konseyi üyesi Dr. Meltem Günbeği, Sağlık Bakanlığı’nı tüm yetişkin nüfusun eşitlikçi ve ayrımsız bir yaklaşımla aşılayacak şeffaf ve demokratik bir aşı stratejisi yürütmeye çağıran Günbeği, yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
- Aşılamada öncelikli grup uygulaması bırakılmalı, aşılama Türkiye’de yerleşik tüm 18 yaş üstü nüfusa açık olmalıdır.
- Güvencesiz çalıştırılmada yaygınlık ve tüm güvencesizlerin kırılgan gruplar içinde yer alması da dikkate alındığında SGK kapsamında olanlar ve olmayanlar arasında fark olmamalıdır.
- Kapalı ve kalabalık ortamlarda çalışan işçiler, üniversite öğrencileri, mülteciler, mevsimlik işçiler, hastaneye erişimi sınırlı kırsal bölge sakinleri, cezaevinde yaşayanlar, LGBTİ+’lar, evsizler ve tüm kırılgan grupların aşılanması için ise özel çaba sarf edilmelidir.
- Tüm yetişkin nüfus en az bir doz aşı aldıktan sonra, 65 yaş üstü nüfusun ve sağlık çalışanlarının üçüncü dozları eldeki bilimsel veriler ışığında planlanarak yapılmalıdır.
- Özellikle Delta varyantı ile birlikte aşılamada başarılı olan İngiltere’de vaka sayılarında son dönemdeki artış da dikkate alınarak varyantların analizi için viral genom sekanslama çalışmaları başlatılmalı, dozların zamanlaması konusundaki kararlarda bu bilgiler kullanılmalıdır.
- Aşılama ile ilgili veriler ivedilikle, bilimsel standartlara uygun bir şekilde paylaşılmalıdır. Yaş, meslek, yerleşim bölgesi gibi parametrelere göre aşılanma oranları açıklanarak, aşı tereddüdü gerçeğinin ortaya konması ve üstüne gidilmesi gereklidir.
- Kamusal sorumluluk olan aşılama hizmeti için halktan “aydınlatılmış onam” adı altında “taahhütname” alınma uygulaması derhal bırakılmalıdır. Süreçte sadece aşılarla ilgili olarak bilgilendirme içeren formlar oluşturulmalıdır. Aşılamanın tüm sağlık sonuçları kamusal sağlık hizmetinin bir gereği olarak devletin sorumluluğunda kalmalıdır.
- Aşı tereddüdünün önüne geçilmesi ve halkın aşılamaya teşvik edilmesi için Sağlık Bakanlığı tarafından acilen bir iletişim kampanyası başlatılmalı, tüm süreç şeffaf bir şekilde yürütülmelidir.
- Aşılama kapasitesi artırılmalıdır ancak günlük kararlar ile programsızlık içinde aşı gruplarının açıklanması kaotik durumlara neden olmaktadır. Toplum sağlığı merkezlerinin, hastanelerin özellikle aile sağlığı merkezlerinin şartlarının iyileştirilmesi gereklidir. Kaotik durum nedeniyle kurumlarda yaşanan kalabalıkların, mesafesiz kuyrukların, kapalı alanlarda beklemenin yaratacağı risk ve toplumda oluşturduğu tedirginlik mekânsal düzenlemeler ile giderilmelidir. Aşı merkezlerinin sayısı artırılmalı, sağlık çalışanı açığı acilen kapatılmalı, aşılama kapasitesini de artıracak aşı istasyonları özellikle aşıya ulaşımı zor olan kırsal alanlar, işçi bölgeleri, mevsimlik işçilerin yerleşimleri gibi alanlarda kurulmalıdır. İlçe sağlık müdürlüğü, toplum sağlığı merkezleri aşılama sürecinde etkin bir şekilde kullanılmalıdır.
Bületinin tamamı için linki tıklayınız: https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/PB5.pdf
***
Covid-19 vakalarında küresel düzeyde düşüş eğilimi devam ediyor. Bununla birlikte farklı coğrafyalarda pandemi sık görülmeye, sık öldürmeye ve yaşamı altüst etmeye devam ediyor. Toplam vaka sayısı 177 milyon 800 bine, Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 3 milyon 850 bine yaklaşıyor. Aktif hasta sayısı 12 milyonun altına indi, 11 milyon 660 bin düzeyinde.
Küresel düzeyde yeni vaka bildirimi son 24 saatte 398 bin civarında Covid-19 saptanırken 9 bin 462 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Brezilya zirveye yerleşirken Hindistan’da yeni vaka bildirimi 70 binin altında devam ediyor. Pandemi Afrika kıtasında artışa geçerken Asya ve Latin Amerika ülkelerinde yüksek hızda devam ediyor. Rusya ve İngiltere’de artış devam ediyor. Ülkelere göre yeni vaka sayısı şöyle: Brezilya (85.9 bin), Hindistan (67.3 bin), Kolombiya (27.8 bin), Arjantin (25.9 bin), ABD (14.1 bin), Rusya (13.4 bin), Güney Afrika (13.2 bin), İran (10.5 bin), Endonezya (9.9 bin) ve İngiltere (9.1 bin).
Not: Dünya ve Türkiye Covid-19 istatistiklerini Worldmeter sitesine göre vermeye devam ediyoruz. Her gün paylaştığımız veri bir gün önceye ait olup ülkelerin bildirimlerine göre şekilleniyor. Veriyi her gün sabit saatte (sabah 06.00) alıyoruz.
***
Türkiye’de salgın hala kontrol altına alınabilmiş değil. Son 24 saatte yeni vaka bildirimi 6 bin 221 kişiye yükselirken Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 71 kişi oldu. Turkuaz tabloda eleştirilere rağmen ısrarla yer verilen yeni hasta sayısı 548 kişiye yükseldi. Toplam vaka sayısı 5 milyon 348 binin üzerine çıktı. Toplam can kaybı ise 48 bin 950 kişiye yükseldi. Günlük test sayısı 227 binin üzerinde. Turkuaz tabloda aktif hasta sayısı yer almıyor. Günlük aktif hasta sayısını Worldmeters’dan paylaşmaya devam ediyoruz.
Türkiye’de aktif hasta sayısı yeniden kıpırdanmaya başladı, dün itibarıyla 83 bin 645 kişiye yükseldi. Bulaştırma potansiyeli yüksekliği dikkate alındığında aktif hasta sayısının hala oldukça yüksek olduğunu hatırlatmak isteriz. Temaslıların gerçek anlamda saptanmasıyla bu sayının ciddi düzeyde artacağını biliyoruz. Ağır hasta sayı dokuz yüzün altına indi (881 kişi). Ağır hasta oranımız %1.2’e düştü. Bu oran hala dünya ortalamasının iki katı! Yüksek ölüm hızının yüksek ağır hasta oranı ile ilişkili olduğunu, ölümlerin yüksek hızda devam edeceği uyarısını ısrarla vurguluyoruz.
***
İçişleri Bakanlığının koronavirüs salgınıyla mücadele kapsamında 1 Haziran’da yayımladığı genelgeyle nikah törenleri ve düğünlere ilişkin yiyecek-içecek ikramı ile azami davetli sayısına ilişkin kısıtlamalar sona erdi. 15 Haziran itibarıyla kalkan bazı kısıtlamalar ile kapalı alanlarda yapılacak nikah törenleri ve düğünlere yönelik daha önce belirlenen azami 100 davetli sınırlandırması kaldırıldı.
***
İlkokullarda bir defaya mahsus yapılabilecek sınıf tekrarı, velinin yazılı talebi doğrultusunda okul müdürlükleri tarafından yapılacak. Ayrıca bu yıl 1’den 2. sınıfa geçen öğrencilere okuma yazma taraması yapılacak.
***
Avrupa Birliği, Coronavirus nedeniyle getirilen seyahat kısıtlamalarında değişikliğe gitti. Altı ülke daha riskli sınıfından çıkarıldı. Türkiye ise bu altı ülke arasında yer almadı.
***
Rusya’nın başkenti Moskova’da Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, şehirdeki Koronavirüs vaka artışını “dramatik” olarak yorumladı. Sobyanin, 12 binden fazla insanın Covid-19 nedeniyle hastanede yattığını söyledi. Rusya’da son 24 saatte 13 bin 397 yeni Koronavirüs vakası tespit edildi. Başkent Moskova’da yeni vakalar 5 bin 782 olarak kaydedildi.
***
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Ana Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Hakan Karpuz, Koronavirüs’e yakalanıp da hayatını kaybeden kişilerin büyük çoğunluğunu kalp hastalarının oluşturduğunu belirtti. “Koronavirüs sonrası yeni kalp hastaları eklendi” diyen Prof. Dr. Hakan Karpuz, “Özellikle myokardit dediğimiz kalp kası iltihabı gibi durumları fazla görmeye başladık” ifadelerini kullandı.
***
İngiltere’de yapılan bir denemede, ağır Covid-19 hastalarına damardan uygulanan antikor tedavisinin hayat kurtarabileceği tespit edildi.
***
Fransa’da Covid-19 vaka sayılarındaki düşüşün ardından bugünden itibaren bazı durumlar dışında açık alanlarda maske zorunluluğunun, 20 Haziran’dan itibaren de gece uygulanan sokağa çıkma yasağının kaldırılacağı açıklandı.
***
Ukrayna’da Covid-19’a yönelik karantina uygulaması 31 Ağustos’a kadar uzatıldı. Ukrayna ülkede toplu taşıma, kamu etkinlikleri, kafe, eğlence yerleri ve sinemalarda maske takma zorunluluğu devam edecek. Etkinlikler için son 72 saatte Covid-19 PCR veya antijen testi sonucu negatif olan ya da aşı olduğunu belgeleyen kişilerin maske takması isteğe bağlı olacak.
***
New York’ta, eyalet aşılama oranının yüzde 70 hedefine ulaşıldığı belirtilerek Covid-19 kısıtlamalarının neredeyse tümünün kaldırıldığı duyurdu.
***
Henüz kanıtlanmış bir bağlantı olmamakla birlikte, aşının reglde değişikliğe yol açabileceğine dair mantıklı nedenler bulunduğu, ancak bunun endişeye yol açmaması gerektiği belirtiliyor. Reglin ağrılı geçmesi veya beklenmedik değişiklikler olması rahatsız edici olabilir, ancak uzmanlar bunların uzun vadeli bir zarara yol açmadığını belirtiyor.
AŞI TARTIŞMALARI
Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı Covid-19 aşısı Sputnik V’in iki hafta içinde devreye girmesi bekleniyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Sinovac’la 100, BioNTech’le 90, Sputnik’le 50 milyon doz için anlaşıldığını söylemişti. Rus aşının ilk sevkiyatı iki gün önce Türkiye’ye ulaşmıştı. Haziran sonuna kadar teslim edilen miktarın 30 milyon doza ulaşması bekleniyor.
***
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, ‘gün içinde randevu, gün içinde aşı’ uygulamasının başladığını duyurdu. Açıklamalar peyderpey devam etti. Koca, 35 yaş üzerindeki kişiler için aşı randevularının yarın itibariyle açılacağını bildirdi. Bütünlüklü bir aşı stratejisinden uzağız. Anlık değişen bir uygulamanın içerindeyiz. Herkes Koca’nın fetvalarını bekler duruma getirildi.
***
İstanbul genelindeki hastanelerde gündüz saatlerinde yaşanan yoğunluk, akşam saatlerinde de devam etti. Mesailerinin bitmesiyle birlikte hastanelere akın eden vatandaşlar içeride ve dışarıda aşı kuyruğu oluşturdu.
Koca, saat 24.00 itibariyle, 18 bin 584 merkezde 47 bin 314 sağlık çalışanının 1 milyon 416 bin 795 doz aşı yaptığını duyurdu.
17 Haziran saat 07.00 itibarıyla yapılan aşı doz sayısı şöyle: Toplam doz: 37 milyon 283 bin 335, birinci doz: 23 milyon 253 bin 523, ikinci doz: 14 milyon 29 bin 812. Toplum bağışıklığı için gerekli lan ikinci dozu yaptıranların toplam nüfus içinde oranı %16.78 olup hedeflenen %70’in oldukça üzerinde. Yine bu oranın illere ve bölgelere göre çok ciddi farklılık gösterdiğine dikkat çekiyoruz. Şırnak ilinde %4 iken Edirne ilinde %29. Kürt illerininin büyük çoğunluğunda %10’un altında.
***
İngiltere Halk Sağlığı (PHE) kurumu, Delta varyantı adı verilen Hindistan kaynaklı mutant koronavirüse karşı BioNTech ve AstraZenaca aşıların etkili olup olmadığını araştırdığı çalışmanın sonuçlarını açıkladı. Bilim insanlarının yaptığı veri analizinde bu iki aşının Delta varyantının bulaşması sonrasında Covid-19 hastalığının ağır seyretmesine karşı “çok iyi” koruduğu tespit edildi. Kurum, iki doz aşı olmuş kişilerin virüs bulaşsa bile hastaneye yatma riskini aşılanmamış kişilere oranla yüzde 90’dan daha fazla azalttığına dikkat çekti.
***
Saksonya-Anhalt Eyalet İdare Dairesi, Halle Büyükşehir Belediye bağımsız Başkanı Bernd Wiegand’ın öncelikli aşı grubuna dahil olmadığı halde sırasını beklemeden Coronavirus aşısı olduğunu belirterek geçici olarak bütün görevlerinden alındığını açıkladı. Wiegand’ın geçici olarak görevden alınma gerekçesine, “suçlamanın ağır olması” ve “soruşturmanın salahiyeti” gösterildi.
***
Türk TORAKS Derneği, çocukların Covid-19’a karşı aşılanmasının çocuklarda ağır hastalık gelişme riskini azaltacağını ifade etti. Türk TORAKS Derneği çocuk göğüs hastalıkları çalışma grubu başkanı Prof. Dr. Yasemin Gökdemir şunları söyledi: “Bu bilgiler ışığında Amerika Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC), COVID-19 aşılarının 12 yaş üzerindeki çocuklarda uygulanmasının COVID-19’dan korunmada etkili ve güvenli olduğunu bildirmiştir. Çocuklar şikayetleri olmadan da virüsü diğer insanlara bulaştırabileceğinden bu merkezin önerileri çocuklara aşı uygulamasının virüs yayılımını azaltabileceği, virüs ile enfekte olduğunda çocukta ağır hastalık gelişme riskini azaltacağı, ailedeki diğer bireyleri ve arkadaşları için koruyucu olacağı yönündedir. Bu kapsamda Mart 2021’de, 12 -15 yaşları arasındaki 2300 ABD’ li çocukla yapılan bir araştırmada, aşının COVID- 19′ u önlemede yüzde 100 etkili olduğu bildirilmiştir. Araştırma ayrıca, gençlerin aşılama sonrası yetişkinlere göre daha yüksek antikor seviyeleri geliştirdiğini de ortaya koymuştur. Pfizer ve BioNTech firmalarının ürettiği COVID 19 aşılarının, 12-15 yaş arasında kullanımı ilk olarak Kanada’da 6 Mayıs 2021 tarihinde başlamış, ardından 11 Mayıs 2021 tarihinde Kuzey Amerika’da bu yaş grubunda aşılama programı başlatılmıştır. Avrupa’da ise 16 yaş üzerinde aşı uygulaması onaylanmıştır, 12-15 yaş arası çocuklara da COVID-19 aşısı yapılması önerilmektedir. Farklı aşı firmaları tarafından 6 ay-11 yaş arası çocuklarda da aşı çalışmaları halen devam etmektedir.”
***
Aşı olmanın tüm toplum ve insanlık için sorumluluk olduğuna vurgu yapan İzmir Tabip Odası Başkanı Dr. Lütfi Çamlı, şunları söyledi: “Kafalarında soru işaretleri olan kişilere bilimsel yanıtlar verilerek birtakım karanlık çevrelerce oluşturulmaya çalışılan aşı karşıtlığına izin verilmemesi gerekiyor. İzmir’de aşılama diğer illere göre daha iyi gidiyor. Aşı karşıtlığı da yok denecek kadar az. Ancak ne yazık ki sadece şehrimiz olarak yorumlayamayacağımız bir pandemi ile karşı karşıyayız. Küresel bazda yorumlanması gereken bir salgın. Şırnak ya da Mardin’de iyi değilse bir süre sonra İzmir ya da Türkiye de bundan etkilenecektir. Tek bir kişinin bile hasta olması yeniden salgını sürdürmeye yeter. Bunu asla unutmamalıyız.”
***
İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED), aşılama sistemini eleştirerek aile sağlık merkezlerinde (ASM) kaosa yol açıldığını bildirdi. Yetersiz sayıda hemşireyle aşılamaya yetişmeye çalıştığını belirten İSTAHED, “Aşılama kaba güçle değil idari zekayla ve organizasyonla yapılmalı” dedi.
***
Cepte delik: Tıp – Zeki Gül
Yoksulluk pandemi koşullarında çok katmanlı hale geldi. Bu hali ile salt hane halkı gelir düzeyini baz alan tanımlamalar yerine “çok boyutlu yoksulluk endeksi” (ÇBYE) önem kazanıyor. Burada aylık gelir kadar sağlık, eğitim ve yaşam standardı yani gıda, tuvalet, güvenli su, elektrik, ev vb. de önemli.
Son yıllarda giderek önem kazanan bir yoksulluk türü ise pandemi sonrasında tüm yakıcılığı ile bizi bekliyor: Tıbbi yoksulluk…
10 milyonu aşkın insan Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim borcu ile yaşıyor. Pandemi koşulları nedeni ile borcu olanlar da kamusal sağlık hizmetlerinden şimdilik ücretsiz yararlanabiliyor. Pandemi sönümlendiğinde prim borcu olanlar ya ücretli muayene olabilecek ya da tüm biriken primleri toplu ödemek zorunda kalacak. Yani bir hak uğruna biraz daha yoksullaşacaklar. Bu noktada geçen hafta yürürlüğe giren son yapılandırma yasası ile kısmen ara formül üretilse bile parası olmayanlar yine çaresiz.