Atasoyer Atasoyer
İlişkili İçerikler
“KADIN SAĞLIĞI HAREKETİNDEN SESLER” kitabı 11 başlıktan oluşuyor.
- Bölum: Başlangıçta
2. Bölum: Bedenlerimize Sahip Çıkmak: Kadın Sağlığı Hareketi
3. Bölum: Doğum Kontrolü
4. Bölum: Menstruasyon
5. Bölum: Hamilelik ve Doğum
6. Bölum: Annelik
7. Bölum: Menopoz ve Yaşlanma
8. Bölum: Jinekolojik Cerrahi
9. Bölum: Kürtaj
10. Bölum: Lezbiyen, Biseksüel ve Transgender Sağlığı
11. Bölum: Toplumsal Cinsiyet ve Tıp
Aşağıdaki başlık ilgi çekici;
1960’lar Sonrası Kadın Sağlık Hareketlerinden Örnekler
Barbara Seaman ve Laura Eldridge “Kadın Sağlık Hareketinden Sesler” kitabının giriş yazısında kadın sağlığı aktivizminin özgünlüğünden şöyle bahsederler;
“kadın sağlığı aktivizmi neredeyse hep kişisel tecrübelerden, genellikle beden üzerinden işleyen sosyal adaletsizlik örneklerinden doğar. Bunun farkında olmasa da doğası icabı radikaldir. Insanlık tarihi boyunca kendi bedenlerinin ve sağlıkla ilgili seçimlerinin denetimini ellerine alan kadınlarla ilgili göz kamaştırıcı ve cesur örneklere tanık olduk. Bu tecrübeler genelde daha fazla özerklik ve eşitlik anlayışına yol açtılar. Bu, birçok açıdan özgün bir isyandır”
“… vatandaşları denetlemenin en basit yollarından birinin sağlık hizmetlerine erişim olduğu dile getirliyor. Kadınlar bunu uzun süreden beri biliyorlar; bu denetim sistemini anlama ve bu sisteme karşı çıkma süreci, kendilerini en genel anlamda bağımsız özneler olarak görmelerini sağlıyor.”
Kitapta yer alan bazı kadın sağlık hareketi örneklerini tarihsel olarak özetlersek;
1966: İkinci dünya savaşı sonrası yaşamın tüm alanlarında cinsiyete dayalı ayrımcılıkla savaşmaya koyulan feminist mücadele; Ulusal Kadın Örgütü’nü (NOW) kurdu.
1969: Bilinç yükseltme toplantılarında; kadınlar üzerindeki toplumsal baskı, ekonomik ve mali sömürü ve sağlıkta aşırı tıbbileştirme konuları önde gelen tartışma konuları olmaya başladı. Çoğunlukla da; tıp, sağlık ve beden etrafında şekilleniyordu. Mayıs 1969’da Ekmek ve Güller Örgütü, “kadınlar ve bedenleri” başlıklı bir atölye çalışması gerçekleştirdi ve atölyeye birkaç yüz kadın katıldı. Bu atölyöden çıkan bir çalışma grubu tartışmaları genişletti ve 1.5 yıl sonra Boston Kadın Sağlığı Kitap Kolektifi’ni kurarak “Kadınlar ve bedenleri” isimli kitabı yayınladılar. Kitaba ilgi çok yoğundu, daha sonra adı “Bedenlerimiz, biz” olarak değiştirilen kitap uluslararası çok satanlar listesinde yer aldı. Kitap; kürtaj, doğum kontrolü, cinsellik gibi konuların yanında kadınların doktorlarla iletişimini de dile getirdi. “Kadınları yeniden üretim araçlarına el koymaya kışkırttığı için Kapital’den sonra yayınlanan en devrimci kitap” olarak tanımlandı.
Bu dönemde bilinç yükseltme toplantıları sonrasında ortaya çıkan hareketler arasında;
- “Süt Birliği” grubu; bilimsel annelik denen şeyin otoritesini sorgulayan ve emzirmenin bebek mamasından daha iyi bir alternatif olduğunu, anneliğin annelere iade edilmesini savundular.
- Hastanede anestezi altında çocuk doğurma tecrübesinden hoşnutsuz kadınlar “doğal doğum” tekniklerini savundular.
- Radikal mastektomi ameliyatının alternatiflerinin araştırılması için gündem yarattılar ve ameliyat sonrası sakatlığın önlenmesi için fizik tedavi alabilmeleri için mücadele yürüttüler. (Bu sonuncu grup kadın sağlığı hareketinden kadınların değil, bu ameliyatı geçirmiş soylu bir kadının farkındalığı üzeinden gelişti)
Bilinç yükseltme toplantıları sağlığı da geliştirdi ve bütün bu girişimler kadın sağılığının yirminci yüzyıldaki tıbbileştirilmesinin yarattığı sorunlara karşı mücadele içeriyordu.
1969 sonu; Barbara Sheaman’ın “HAPA KARŞI DOKTORLAR” ismiyle yazdığı, gebelik önleyici ilaçların (oral kontraseptif-OKS) güvenilirliğini sorgulayan çok sayıda kanıt sunan kitabı yayınlandı. Kitapta doktorların, tıp araştırmacılarının ve ilacı kullanan kadınların tanıklıklarına başvuruyordu. Hapın yan etkileri nedeniyle sakatlanan ve yaşamını kaybeden çok sayıda kadının öyküsünü içeriyordu. Sheaman bu kitapla ilaç endüstrisine ve profesyonel tıbba meydan okudu. Kadınların doğum kontrolü ile ilgili karar alabilmeleri için hap üreticilerinin ve doktorların OKS’lerin risklerine dair ellerinde bulunan bütün bilgiyi hastalarıyla paylaşmalarını talep etti. Bu talep görece yeni bir kavram olan aydınlatılmış onamın ameliyat odasıyla sınırlı kalmayıp, bütün doktor-hasta ilişkilerini kapsamasını içeriyordu. Bu kitapla birlikte hap hakkındaki tartışmalar 1970’lerin kadın sağlığı hareketini canlandırdı.
1970’ler, HAP OTURUMLARI ve Kadın Sağlık Hareketi: Sheaman’ın kitabı Birleşik Devletler Senatörü Gaylord Nelson’un eline ulaştı. (Nelson Küçük Girişşimcilik Meclis Komitesi’nin başkanlığını yürütüyordu ve komitede 2.5 yıldır ilaç endüstrisi ile ilgili oturumlar yürütülüyordu.) Yeni ilaçların klinik deneylerinin FDA değil ilaç şirketleri tarafından yürütülmesi ile ilgili endişelerine OKS ile ilgili tanıklıklar da eklenince kitapta yer alan bilgilerin araştırılması için OKS’lerle ilgili kamuya açık oturumlar başlatılmasına karar verdi. Oturuma ilacın risklerini değerlendirmek üzere bir uzman tanıklar (tamamı erkeklerden oluşan) grubu toplanıp çağrıldı. Oturumun medyada duyurulması geniş bir izleyici kitlesinin katılımını sağladı. Barbara Sheaman ve hapın yan etkilerini tecrübe eden kadınlar toplantıya çağrılmadı ancak Sheaman basın danışmanı olarak toplantıya katıldı, ayrıca kitabı tartışan Women’s Liberation isimli feminist bir gruptan kadınlar da toplantıya katıldı ve uzmanların aktarımları sırasında kadınlar sırayla kalkarak “Neden Sheaman da ifade vermiyor”, “neden hapı kullanan kadınlardan hiçbiri ifade vermiyor”, “neden erkekler için hiçbir hap yok” gibi sorular sordular. Salondan atılan kadınlar sonraki tüm oturumlara hazırlıklı geldiler. Bu kadınlar hapı; kadın sağlığındaki büyük problemlerden oluşan buzdağının sadece bir parçası olarak değerlendiriyorlardı ve bu problemlerin erkeklerin egemenliğindeki çağdaş tıp sistemi bağlamında çözülebileceğinden şüpheliydiler. Devam eden oturumlarda kadınların da tanıklığına başvuruldu ve tartışılan temel mesele aydınlatımış onam oldu; FDA hap üreticilerine ilaçların paketine bilgilendirme konulmasını talep etti. Women’s Liberation’dan kadınlar kendi oturumlarını örgütlediler ve temel isteklerinin hapların yaaklanması olmadığını ifade ettiler; “doktorların bize istedikleri gibi müdahale edebilecekleri nesneler gibi davranmalarına izin vermeyeceğiz. Beyaz önlüklü tanrıların bizi korkutmasına ve hayatlarımızı o steril tarzlarıyla yönetmesine müsaade etmeyeceğiz”.
Oturumlardan sonra prospectus sık sık değiştirilse de FDA 8 yıl sonra geniş çaplı bir prospektüsün kullanılmasına ve hapla ilgili kadınların karar verme mekanizmalarına katılmasına karar Verdi. OKS’ler; kadınların mücadelesiyle birlikte prospektüsü basılan ilk ilaçlar oldu.
***1970’lerin kadın sağlık hareketini haleflerinden (1.dalga feministlerden) ayıran temel yanı; modern tıp ile iktidar ilişkisini çözümleyip yorumlamalarıdır. Bir önceki kuşak gebelik önleyicileri bilimsel bir zafer olarak övüp bu meseleyi memnuyetle doktorların eline bırakmışken; kadın sağlığı hareketi tıp-ilaç hegemonyasını reddediyordu.
1975: Wolfson ve Barbara Sheaman; diğer kadın gruplarıyla birlikte; Kadınlar Ulusal Sağlık Ağı’nı oluşturdular. Kendi denetleyebildikleri sağlık merkezleri, savunuculuk grupları, eğitim ve eylem grupları oluşturmak üzere biraraya gelen grup “Bedenlerimi, Biz” kitabı üzerinden birçok eyelet ve ülkede sağlık danışma merkezleri açtı ve bu merkezlerde profesyonel sağlıkçı olmayan kadınlar birbirlerine eğitim vererek milyonlarca kadına ulaştılar.
Kadın Sağlık Hareketine neden ihtiyaç olduğu sorusunu; kadınların hala sağlık ve tıp sisteminin asli kullanıcıları olduğu (doğum kontrolü, hamilelik, doğum, menopoz vs), ailenin “sağlık sorumlusu” gibi hizmet ettikleri, ailesi ve çevresindekilerin evde bakım işlerini sağladıkları için ihtiyaç olduğu şeklinde tanımlıyorlar. Kadın sağlık çalışanlarının ise politika oluşturma süreçlerine düşük oranda katıldıklarını belirtiyorlar.
“Bedenlerimiz, Biz” grubunun internet sayfası; http://www.ourbodiesourselves.org/
Grubun Türkiye’de birlikte çalıştığı kurum da Mavi Kalem isimli bir sosyal yardımlaşma, dayanışma derneği;
http://www.ourbodiesourselves.org/global-projects/turkey-mavi-kalem/
